Prawa i obowiązki zmarłego

Śmierć członka rodziny wcale nie oznacza końca. Nie piszę tego w sensie metafizycznym, tylko jak najbardziej materialnym. Zobowiązania, obowiązki jak i należności nie znikają. Zgodnie z art. 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej. Chodzi o Księgę Czwartą Kodeksu Cywilnego „zatytułowaną” Spadki, której pierwszym przepisem jest art. 922 k.c.

Spadek obejmuje jeden lub więcej przedmiotów majątkowych, które z momentem śmierci danej osoby (nazwanej spadkodawcą) przechodzą na jeden lub więcej podmiotów (zwanych spadkobiercami) w wyniku dziedziczenia. Proces objęcia spadku nazywa się dziedziczeniem. Nie oznacza to jednak, że na spadkobiercę, czy spadkobierców przejdą wszelkie prawa i obowiązki osoby zmarłej. Część uprawnień, czy obowiązków spadkobiercy może bowiem wygasnąć jako ściśle związane z osobą zmarłego (jak służebności osobiste, czy prawo dożywocia). Stanowi o tym między innymi art. 922 § 2 k.c., zgodnie z którym nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Pewne obowiązki, które obciążą nas jeżeli należymy do kręgu spadkobierców ustawowych powstaną dopiero z chwilą śmierci osoby bliskiej, jak na przykład obowiązek pokrycia kosztów pogrzebu.

Podsumowując dziedziczenie oznacza nie tylko nabycie aktywów po zmarłej osobie, ale także obciążenie pasywami (długami) zmarłej osoby. W skrajnych przypadkach możemy więc odziedziczyć same długi. Na szczęście w dniu 18 października 2015 roku ustawodawca wprowadził przepis, który chroni nas przed dziedziczeniem samych długów. W przypadku braku oświadczenia spadkowego, jeżeli osoba zmarła po dniu 18 października 2015 roku, a my jako spadkobiercy nie złożymy oświadczenia spadkowego, nabędziemy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Jeżeli odziedziczyliśmy długi, będzie to wiązało się dla nas z pewnymi obowiązkami, jak sporządzenie spisu inwentarza.

W tym miejscu uczulę jedynie na pewien nieoczywisty fakt. Nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie oznacza, że wierzyciele będą kierowali egzekucję tylko do składników majątku spadkodawcy. Mogą sięgnąć do naszego majątku osobistego (np. rachunku bankowego), a przedmioty które należały do zmarłego pozostawić nietknięte. Co to w praktyce oznacza – jeżeli w skład spadku wchodzi uszkodzony pojazd, którego wartość została wyceniona w spisie inwentarza powiedzmy na 5000 zł, a w naszej ocenie jego wartość rynkowa wynosi góra 2.000 zł, to wierzyciel przeprowadzi egzekucję z naszego rachunku kwoty 5.000 zł, natomiast nam pozostawi tą ruchomość.

Dzisiejszy wpis dotyczy jedynie kwestii cywilnoprawnych. Z uwagi na jego długość nie poruszę wszelkich aspektów związanych ze śmiercią osoby najbliższej. Co powinniśmy zrobić jeżeli nabędziemy spadek opiszę w kolejnych artykułach umieszczonych na blogu. W niektórych przypadkach śmierć osoby bliskiej oznacza początek dużej ilości problemów. Nie ma jednak takich problemów, z którymi nie można sobie poradzić. Zapraszam do czytania kolejnych wpisów.